Gaslighting - czym jest i jak się przed nim bronić?
Gaslighting to termin pochodzący od tytułu sztuki "Gas Light" z 1938 roku, w której mąż manipuluje żoną, sprawiając, że zaczyna ona wątpić w swoje zdrowie psychiczne. Obecnie pojęcie to opisuje formę przemocy psychicznej, polegającą na systematycznym podważaniu przez sprawcę percepcji, wspomnień i osądów ofiary, co prowadzi do jej dezorientacji i utraty zaufania do samej siebie.
Mechanizmy gaslightingu
Sprawca gaslightingu stosuje różnorodne techniki manipulacyjne, takie jak:
- Zaprzeczanie faktom: Negowanie wydarzeń lub słów, które miały miejsce, np. "Nigdy tego nie powiedziałem".
- Minimalizowanie uczuć: Bagatelizowanie emocji ofiary, sugerując, że są przesadzone lub nieuzasadnione, np. "Przesadzasz, to nie było takie ważne".
- Przekręcanie informacji: Przedstawianie sytuacji w sposób korzystny dla siebie, zmieniając narrację na swoją korzyść.
- Izolowanie ofiary: Oddzielanie jej od bliskich osób, które mogłyby dostarczyć wsparcia i obiektywnej perspektywy.
- Wmawianie choroby psychicznej: Sugestie, że ofiara ma problemy ze zdrowiem psychicznym, co podważa jej zaufanie do własnych osądów.
Objawy u ofiary
Osoby poddane gaslightingowi często doświadczają:
- Chronicznego zwątpienia w siebie: Ciągłe kwestionowanie własnych decyzji i osądów.
- Dezorientacji: Poczucia zagubienia i niepewności co do rzeczywistości.
- Obniżonego poczucia własnej wartości: Przekonania o swojej niekompetencji i bezwartościowości.
- Lęku i depresji: Rozwoju zaburzeń emocjonalnych na skutek ciągłej manipulacji.
- Izolacji społecznej: Wycofania się z relacji z innymi ludźmi z powodu wstydu lub braku zaufania.
Jak się bronić?
Aby przeciwdziałać gaslightingowi, warto:
- Ufać swoim odczuciom: Nie ignorować własnych emocji i intuicji.
- Dokumentować zdarzenia: Prowadzić notatki z rozmów i sytuacji, które budzą wątpliwości.
- Szukać wsparcia: Rozmawiać z zaufanymi osobami o swoich doświadczeniach.
- Konsultować się z profesjonalistami: Skorzystać z pomocy psychologa lub terapeuty.
- Ustalać granice: Wyraźnie komunikować, jakie zachowania są nieakceptowalne i konsekwentnie ich bronić.
Gaslighting jest poważnym problemem, który może prowadzić do długotrwałych skutków dla zdrowia psychicznego ofiary. Świadomość tego zjawiska oraz umiejętność jego rozpoznawania i przeciwdziałania są kluczowe dla zachowania własnego dobrostanu i budowania zdrowych relacji z innymi.