Wpływ stylu przywiązania z dzieciństwa na relacje w dorosłości

To, jak kochamy, boimy się bliskości czy reagujemy na konflikty, może mieć swoje korzenie w najwcześniejszych latach życia. Teoria przywiązania, stworzona przez Johna Bowlby’ego i rozwijana przez Mary Ainsworth, zakłada, że relacja z opiekunem w dzieciństwie kształtuje specyficzne style przywiązania, które przenosimy później do dorosłych relacji.

Style przywiązania – co to takiego?

Psychologia wyróżnia cztery główne style przywiązania:

• Bezpieczny – dziecko doświadcza stabilnej, ciepłej relacji z opiekunem. W dorosłości osoby te czują się komfortowo z bliskością i potrafią budować zdrowe relacje.
• Lękowo-ambiwalentny – opiekun jest nieprzewidywalny, raz czuły, raz obojętny. Dorośli z tym stylem często obawiają się odrzucenia, są nadmiernie zależni emocjonalnie i szukają potwierdzenia miłości.
• Unikowy (lękowo-unikowy) – opiekun jest chłodny lub niedostępny emocjonalnie. W dorosłości osoby te unikają zaangażowania, boją się zależności i cenią nadmiernie autonomię.
• Zdezorganizowany – wynikający z doświadczeń przemocy lub zaniedbania. Osoby te mają trudności z regulacją emocji i przejawiają ambiwalentne zachowania w relacjach.

Dzieciństwo jako matryca dorosłości

Badania pokazują, że styl przywiązania wykształcony w dzieciństwie nie znika wraz z wiekiem – wręcz przeciwnie, stanowi swoistą matrycę, według której organizujemy emocjonalne relacje w dorosłości. Przykładowo, osoba z lękowo-ambiwalentnym stylem może przywiązywać się zbyt szybko i mocno, często interpretując neutralne zachowania partnera jako sygnały odrzucenia.

Relacje romantyczne i społeczne

Styl przywiązania wpływa na sposób komunikowania się, reagowania na konflikt, przeżywania intymności i separacji. W związkach osoby z bezpiecznym stylem są bardziej otwarte, ufne i stabilne emocjonalnie. Unikowi partnerzy natomiast często wycofują się w trudnych momentach, podczas gdy lękowi potrzebują natychmiastowego zapewnienia miłości. W przyjaźniach czy relacjach zawodowych objawia się to np. trudnością w pracy zespołowej, nadmierną kontrolą lub brakiem zaufania.

Czy można zmienić styl przywiązania?

Choć style przywiązania są głęboko zakorzenione, nie są niezmienne. Terapia, świadoma praca nad sobą, zdrowe doświadczenia relacyjne i autorefleksja mogą pomóc w „przeprogramowaniu” wzorca przywiązania na bardziej bezpieczny. Kluczowe jest uświadomienie sobie własnych schematów i mechanizmów obronnych oraz zrozumienie, skąd się wzięły.

Styl przywiązania ukształtowany w dzieciństwie nie tylko opisuje, jak funkcjonujemy w związkach, ale też daje nam narzędzia do lepszego rozumienia siebie i innych. Zrozumienie swojego stylu to pierwszy krok do budowania głębokich i satysfakcjonujących relacji – także w dorosłości.